دستورالعمل های ایمنی، حفاظتی، محیط زیست در کارگاه ها (HSE)

با وجود کاهش 20 درصدی حوادث منجر به فوت، آمار سوانح و حوادث ناشی از کار همچنان بالاست و باید برای کاهش آن تلاش بیشتری صورت گیرد.

به گزارش خبرنگار ایسنا، آمارها نشان می‌دهد حوادث ناشی از کار در بخش ساختمان بالاترین میزان حوادث را به خود اختصاص داده به نحوی که میزان حوادث ناشی از کار در بخش ساختمانی در سال 1392نزدیک به 48 درصد بوده که در سال 1393 به 45 درصد کاهش یافته و با اعمال نظارت بیشتر بر کارگاه‌های ساختمانی، به 40 درصد در سال گذشته رسیده است.

مدیرکل بازرسی کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اخیرا از کاهش 20 درصدی حوادث کار منجر به فوت در کشور خبر داده و اعلام کرده در سال گذشته 11 هزار حادثه ناشی از کار در کشور به وقوع پیوسته است.

آنطور که محمد اصابتی می‌گوید: سال گذشته بیش از 430 هزار بازرسی ادواری توسط بازرسان کار در کارگاه‌های کشور انجام شده و قرار است با مدیریت مطلوب بازرسی‌ها از محیط‌های کار و جلب مشارکت کارگران و کارفرمایان، میزان بروز تخلف در محیط های کاری به حداقل برسد.

به گفته وی در وقوع 85 درصد حوادث کار عامل انسانی دخیل بوده و 52 درصد حوادث نیز ناشی از عدم نظارت در محیط کار است.

مدیرکل بازرسی کار وزارت کار نقش مسئولان ایمنی و کمیته‌های حفاظت فنی و بهداشت ایمنی کار را در کاهش حوادث موثر دانسته و می‌گوید: داشتن ایمنی کار از حقوق بنیادین کارگر است و بر اساس قانون، اعمال سیاست‌های پیشگیرانه و رعایت اصول ایمنی بر عهده کارفرما است.

در حالی که برابر ماده ۹۱ قانون کار، فراهم کردن شرایط ایمنی محیط کار و آموزش اصول ایمنی به کارگران برعهده کارفرما است متاسفانه بیش از 90 درصد حوادث ناشی از کار به دلیل عدم برخورداری از آموزشهای لازم رخ می‌دهد.

مطالعات و بررسی‌های انجام شده گویای‌ این حقیقت است که به طور کلی حادثه ناشی از کار علت واحدی ندارد و عمدتا معلول علل فنی و انسانی است.

بیش از 90 درصد حوادث ناشی از کار به دلیل فقدان آموزش‌های لازم رخ می‌دهد

تازه‌ترین آمار پزشکی قانونی تهران نشانگر آن است که حوادث کار روزانه یک قربانی در پایتخت می‌گیرد.

شمار کشته شدگان حوادث کار در استان تهران بر تعداد روزهای سال عدد 1.18 را نشان می‌دهد و این یعنی به طور میانگین حداقل روزی یک تن در سطح استان تهران به دلیل حوادث ناشی از کار جان خود را از دست داده‌اند.

به عقیده کارشناسان، طی سالهای گذشته آمار حوادث و سوانح ناشی از کار در کشور از وضع مطلوبی برخوردار نبوده و گاها در برخی سالها افزایش داشته است.

علی ربیعی، وزیر تعاون، کار ورفاه اجتماعی با انتقاد از بالا بودن آمار حوادث کار می‌گوید: برای کاهش حوادث ناشی از کار و ایجاد امنیت روحی، روانی و جسمی در نیروی کار باید استانداردسازی و برنامه ریزی لازم صورت گیرد.

وی حوادث ناشی از کار را نیازمند مطالعات فراوان دانسته و می‌افزاید: همه ما در مقابل جان نیروی کار مسئولیم و باید حفظ سلامت کارگران و حوادث ناشی از کار را یک امر انسانی تلقی کنیم.

از نگاه وزیر کار، امنیت شغلی در کارهای سخت و زیان‌آور باید افزایش یابد و با برنامه‌ریزی و مطالعه، عوامل موثر در ایجاد حادثه کار مورد بررسی دقیق قرار گیرد.

بر اساس بررسی‌های صورت گرفته توسط وزارت کار، 11 عامل اصلی در بروز حوادث محیط کار نقش دارد که استفاده از وسایل بی‌حفاظ و معیوب، بی‌احتیاطی، نور ناقص، تهویه نامطلوب، لباس خطرناک، فقدان اطلاعات و آموزش و عدم رعایت مقررات ایمنی از مهمترین آنها به شمار می‌رود.

با وجود کاهش 20 درصدی وقوع حوادث کار، این آمار همچنان بالا است و باید برای کاهش آن تلاش بیشتری صورت گیرد از این رو لازم است ارتقای سطح فرهنگ و ارائه آموزشهای مهارتی به کارگران مورد توجه قرار گیرد.

بی تردید نقش آموزش و اطلاع رسانی در پیشگیری از وقوع سوانح و حوادث کار موثر و غیرقابل انکار است، آموزش مستمر و توجه به نکات ایمنی، تامین تجهیزات حفاظتی و امنیتی در محیط کار، افزایش بازرسی‌ها و نظارت مستمر، رعایت قوانین و مقررات کاربردی، همه و همه از عوامل پیشگیری از حوادث ناشی از کار به شمار می‌روند.

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در راستای کاهش حوادث ناشی از کار و به منظور صیانت از نیروی انسانی و منابع مالی کشور، مدل خودبازرسی درون کارگاهی را به اجرا در آورده که مسئولین ایمنی را ملزم به استقرار در کارگاهها می‌کند.

ارتقای شرایط ایمنی کار، بازرسی‌های مستمر و موثر، تداوم نظارت و بازرسی و استاندارد سازی محیط کار نیز از دیگر اقدامات وزارت کار در سالهای اخیر بوده است تا با گسترش فرهنگ ایمنی و توجه به مقوله آموزش، از بروز حوادث حین کار و ناشی از کار پیشگیری و کارگر و کارفرما را به رعایت قوانین و مقررات موجود ملزم کند.

دستورالعمل ایمنی در کارگاه

اجرای کارهای ساختمانی شامل مراحل متعددی است که ضمن آن افراد با ماشین آلات، ابزار و مصالح گوناگون سر و کار دارند. این ویژگی‌ها امکان وقوع حوادث را برای نیروی انسانی افزایش می‌دهد. محافظت از نیر‌وی انسانی در قبال حوادث ناشی از کار، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است‌. از این رو باید ابزار و ماشین آلات به طور مستمر، مورد بازرسی کامل قرار گرفته و از سالم بودن آنها اطمینان حاصل شود. در بکارگیری ماشین‌ها نیز باید از افراد با تجربه استفاده شود.

برای تأمین ایمنی کارگاه‌های ساختمانی، باید همه کارها با برنامه ریزی و رعایت اصول فنی انجام گرفته و تدابیر لازم برای مقابله با خطرات ناشی از کار فراهم شود. در تجهیز کارگاه باید تمامی عوامل، وسایل و نیروی انسانی مورد نیاز برای حفاظت افراد، محل کارگاه، تجهیزات و ماشین آلات در مقابل عوامل اقلیمی، حریق، جانوران و غیره فراهم شده باشد. در این راستا باید تسهیلات مورد نیاز برای سکونت، تهیه مواد غذایی، آب آشامیدنی سالم، وسایل بهداشتی و سایر سرویس‌های لازم فراهم شود.

برنامه ریزی کارگاهی باید طوری باشد که هنگام کار یا تخلیه مصالح، مزا‌حمتی برای همسایگان و سایرین ایجاد نشود. از انجام کارهای پر سر و صدا در شب خودداری شود. در صورتی که لازم است کاری در شب انجام شود، باید قبلاً اجازه شهرداری و مقامات مسئول کسب شود.‌

تسهیلات رفاهی کارکنان ‌

نیازهای اولیه کارکنان یعنی خوراک، مسکن و بهداشت باید در محل کارگاه به بهترین نحو برآورده شود. کیفیت و کمیت خوراک در کارگاه، محل مناسب غذاخوری و زمان کافی و منظم برای صرف غذا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. محل سکونت کارکنان، باید در محیطی مناسب که حتی المقدور مصون از تغییرات جوی، باد، باران، سرما و گرما است انتخاب شود. اوقات فراغت کارکنان باید به نحوی مناسب پر شود، آموزش مرتبط با کار و در ساعات فراغت، توسط مسئولین فنی، نه تنها موجب افزایش سرعت کار است، بلکه در پایان باعث رشد کارگران خواهد شد.

مشخصات و موارد کاربرد وسایل حفاظت فردی در کارگاه‌های ساختمانی‌

وسایل حفاظت فردی که برای مقابله با خطرات ناشی از کار استفاده می‌شوند، شامل کلاه ایمنی، عینک و نقاب‌های حفاظتی، کفش و پوتین حفاظتی، دستکش، ماسک حفاظتی، کمربند، لباس‌های ایمنی و سایر وسایلی که متناسب با نوع کار، کارگران را از خطر محافظت می‌کند. پیمانکار موظف است وسایل فوق را متناسب با نوع کار فراهم نموده و ضمن دادن آموزش‌های لازم به کارگران، مراقبت نماید که از وسایل، استفاده صحیح به عمل آید. عدم استفاده از وسایل حفاظتی، قصور در انجام وظیفه محسوب میشود. پیمانکار موظف است به وسیله مسئولان فنی خود صحت عملکرد وسایل حفاظتی را مرتباً مورد بازرسی قرار داده و در صورت لزوم نسبت به تعمیر یا تعویض آنها اقدام نماید تا پیوسته ایمنی کارگران فراهم باشد.

رعایت نکات ایمنی در کاربرد وسایل و تجهیزات‌

به کارگیری صحیح ابزار و ماشین آلات، می‌تواند عامل مهمی در پیشگیری از وقوع حوادث باشد. لذا باید همواره ماشین‌ها و وسایل نقلیه مربوط به کار، توسط افراد آموزش دیده و ماهر هدایت شده و کار آنها دائماً تحت نظر باشد. هر ابزار برای کاری خاص ساخته شده، لذا باید ماشین‌ها و ابزار متناسب با نوع کار انتخاب شوند، همچنین وسایل باید با توجه به ظرفیت، توان باربری و نوع کاربرد، مورد استفاده قرار گیرند. برای ارزیابی انجام عملیات توسط ماشین آلات، باید با سازنده مشورت و از تناسب کار با ماشین اطمینان حاصل شود.

هنگام استفاده از جرثقیل‌ها و وسایل مشابه، باید از علائم استاندارد استفاده شود، از این رو ضروری است تمام افرادی که با ‌این گونه وسایل کار می‌کنند قبلاً آموزش لازم را برای آشنایی و به کار بردن علائم
مذکور دیده باشند. اطاق فرمان جرثقیل باید طوری ساخته شده و استقرار یافته باشد که راننده همواره دید لازم برای انجام عملیات را داشته باشد. در استفاده از بالابرها، بلند کردن بار بیش از ظرفیت مجاز ممنوع است، همچنین رانندگان بالابرها نباید هنگام داشتن بار، دستگاه را ترک نمایند. ماشین‌ها و ابزارها باید مرتباً بازرسی و توسط افراد ذی صلاح، تعمیر و نگهداری شوند.

ایمنی در استفاده از نردبان‌ها

نردبان وسیله‌‌ای است ثابت یا متحرک که به منظور بالا رفتن و یا پایین آمدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. انواع نردبان‌ها شامل نردبان ثابت، متحرک، قابل حمل، دوطرفه، کشویی و … است.

کلیه نرد‌بان‌هایی که در کارهای ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید از لحاظ مشخصات مطابق با استانداردهای معتبر بوده و یا توسط افراد ذی صلاح، طراحی و ساخته شده باشند. تکیه گاه‌ها، پایه‌ها و سایر اعضای نردبان باید استحکام کافی برای تحمل بارهای وارده را داشته باشند.

برای اینکه رفت و آمد روی نردبان به سهولت صورت گیرد، باید فاصله پله‌ها حدوداً ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیمتر باشد. در مواردی که رفت و آمد روی نردبان زیاد است‌ یا در ساختمان‌های بیش از دو طبقه، باید برای بالا رفتن و پایین آمدن از نردبان‌های جداگانه استفاده شود.

ایمنی در برپا کردن و استفاده از داربست

داربست جایگاه و تکیه گاهی است موقت که هنگام اجرای عملیات ساختمانی در ارتفاع، برای نگهداری و حفظ کارگران، مصالح ساختمانی و ابزار کار به کار برده می‌شود‌. داربست‌ها بسته به نوع استقرار به صورت ساده، معلق، پیش آمده، قابل نوسان، مستقل، برجی و غیره به کار می‌روند.

ایمنی در برپا کردن داربست

مصالح اولیه برپاداری داربست اعم از چوب، فولاد ‌یا مصالح مناسب دیگر، باید از نوع سالم و مرغوب انتخاب شود. ویژگی‌های مصالح مورد استفاده، باید از مشخصات ذکر شده‌ متابعت نماید. داربست باید با اصول صحیح طراحی شود، به نحوی که اجزا و تکیه گاه‌های آن ظرفیت پذیرش چهار برابر بار یا فشار مورد نظر را داشته باشند.

نصب، تغییر، تعمیر و یا پیاده نمودن اجزای داربست باید توسط داربست بند ماهر انجام پذیرفته و قبل از بهره برداری، داربست توسط شخص ذی صلاح مورد بازرسی و کنترل قرار گیرد. سکوهای کار، راه‌های عبور و پلکان داربست، باید دارای ابعادی باشد که افراد را از خطر سقوط مصون نگه دارد. سکوهای کار باید مجهز به نرده و تور حفاظتی مقاوم با حداقل ارتفاع یک متر باشند. تخته‌های جایگاه باید طوری قرار گیرند که ابزار و مصالح از لابه‌لای آن به پایین سقوط نکند.

ایمنی در حمل و نقل و انبار کردن مصالح

برای دستیابی به عملکرد ایمن در حمل بارهای ساختمانی توسط وسایل نقلیه یا دستگاه‌های بالابر، رعایت قوانین مربوط به حرکات وسایل نقلیه ضروری است. ایجاد راه‌های ارتباطی ایمن و مناسب برای عبور و مرور و وسایل نقلیه و به کار گرفتن افراد با تجربه و آموزش دیده در بارگیری، تخلیه و راه اندازی وسایل نقلیه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است . تعمیر و نگهداری وسایل حمل و نقل توسط افراد ماهر ضروری است. وسایل حمل و نقل نباید اضافه بر ظرفیت بار شوند، بار برداشته شده باید به طور یکنواخت روی محورهای وسیله نقلیه توزیع شود.

هنگام جابه‌جایی چوب، تیرآهن و مصالح نظیر آن باید از تابلو یا علا‌ئم اخباری استفاده شود. همچنین راه‌هایی که برای عبور افراد پیاده و وسایل نقلیه در نظر گرفته می‌شود، باید به وسیله نرده یا حفاظ مناسب دیگری ایمن شده باشد. از روشنایی کافی برخوردار بوده و به وسیله علائم مخصوص مشخص شده باشد. معابری که برای فرغون یا چرخ‌های دستی ساخته می‌شوند، باید دارای سطح صاف بوده و عرض آن حداقل یک متر باشد.

• هنگام بالا بردن و پایین آوردن بار به وسیله جرثقیل، برای حفظ تعادل و جلوگیری از لنگر بار باید از طناب هدایت کننده استفاده شود.
• هنگام استفاده از جرثقیل برای حمل ایمن کپسول‌های اکسیژن و استیلن‌، باید از محفظه‌های مخصوص استفاده شود.
• وسایل باربری عمودی باید مجهز به ضامن باشند تا در صورت نیاز به توقف از حرکت احتمالی آن جلوگیری شود.

ایمنی در انجام عملیات خاکی

در انجام کارهای خاکی باید ضوابط ایمنی و دستورالعمل‌های مربوط به دقت رعایت شوند. هنگام اجرای عملیات خاکی در نزدیکی ایستگاه‌های اصلی خدمات عمومی از قبیل آتش نشانی، باید مراتب قبلاً به اطلاع آن دستگاه برسد تا در ارائه خدمات عمومی وقفه‌ای رخ ندهد. در صورت برخورد با کابل‌های برق، تلفن‌ یا خطوط لوله آب، گاز و غیره، باید کار متوقف شده و مراتب به اطلاع مسئولین مربوط برسد. قطع و ر یشه کنی درختان، باید چنان صورت گیرد که باعث خرابی ساختمان‌های مجاور و یا صدمه به اشخاص نشود. درختان باید طوری قطع شوند که هنگام سقوط در جهت پیش بینی شده، که حفاظت‌های لازم در آن صورت گرفته، بیفتند.

‌مقدمات گودبرداری

قبل از شروع گودبرداری باید درخت یا تخته سنگ و موانع مشابه را که ممکن است موجب وقوع حادثه شوند، از محل کار خارج کرد. اگر با گودبرداری، پایداری ساختمان‌های مجاور دچار مخاطره می شود، باید ایمنی آنها به وسیله شمع،سپر و مهار کردن ساختمان‌ها و شمع بندی زیر پایه‌ها به طور مطمئنی تأمین شود و این عوا مل حفاظتی باید تا رفع خطر مرتباً به وسیله اشخاص ذی صلاح بازدید شوند تا موجبات حفاظت مؤثر ساختمان‌های مجاور تأمین باشد.‌ ابعاد این چوب‌ها باید متناسب با فشار وارده انتخاب شوند. پیمانکار موظف است تجهیزات ایمنی لازم برای حفاظت کارگران را در اختیار آنان قرار دهد. درحفاری با بیل و کلنگ، باید کارگران فاصله کافی از یکدیگر داشته باشند. در گودال‌ها و شیارهای عمیق‌ که عمق آنها از یک متر بیشتر باشد، نباید کارگران را به تنهایی به کار گمارد.

حفاظت عمومی هنگام انجام عملیات گودبرداری

مصالح حاصل از گودبرداری نباید در پیاده روها و معابر انباشته شوند. معابر عمومی مجاور محل گودبرداری، باید دارای نرده و حفاظ مطمئنی باشند. در محل‌هایی که احتمال سقوط اشیا به داخل گود وجود دارد، نیز باید حفاظ لازم برای جلوگیری از وارد شدن آسیب به کارگران پیش بینی شود. در حفاری‌های عمیق باید هنگام روز با استفاده از پرچم قرمز و شب‌ها به وسیله چراغ‌های خطر، کارگران و عابرین را متوجه ساخت. تعبیه نرده‌های حفاظتی در امتداد کانال‌ها و حفاری‌ها الزامی است. در مواردی که حفاری در زیر پیاده‌روها ضروری باشد، باید در زیر معبر از شمع و سپری که قادر به تحمل حداقل ۶۰۰ کیلوگرم بر متر مربع فشار باشد، استفاده شود.

رعایت نکات ایمنی در حفر چاه

پیمانکار موظف است افرادی را برای حفر چاه به کار گیرد که از تجارب حرفه‌ای لازم برخو ردار باشند. قبل از شروع عملیات چاه کنی باید وسایل کمک‌های اولیه مناسب فراهم شود. کارگران مسئول حفر چاه، باید به وسایل حفاظتی از قبیل کفش ایمنی، طناب، کمربند ایمنی، دستکش و لباس کار و در صورت لزوم عینک حفاظتی مجهز باشند. قبل از شروع حفاری باید از مناسب بودن شرایط مته‌ها، چکش‌ها و وسایل مربوط اطمینان حاصل شود. در صورت مشاهده هر نوع نقص در وسایل برقی و سایر دستگاه‌های مورد استفاده، باید مراتب به مسئول کارگاه گزارش شود.

قبل از به کار انداختن دستگاه حفاری، باید اطمینان حاصل شود که دستگاه در محل صحیح قرار گرفته و موتورهای الکتریکی و سایر وسایل به طور ایمن روی زمین مستقر شده‌اند. در صورت استفاده از ابزار دستی برای چاه کنی، باید وسایلی نظیر، کلنگ، چرخ چاه، دلو، طناب و قلاب مورد بازدید قرار گرفته و از سالم بودن آنها اطمینان حاصل شود.

ایمنی در کارهای بتنی

‌ایمنی در کار قالب بندی

پایداری از مهمترین نکاتی است که باید در قالب بندی رعایت شود. کافی نبودن پایه‌ها‌ یا مهارهای افقی سکوها، عدم حضور کارگران ماهر، درست نبستن قطعات قالب به یکدیگر، در نظر نگرفتن بارهای زنده و مرده وارد به قالب‌ها و نیز لغزش خاک مجاور قالب و غیره می‌توانند باعث خرابی قالب و حوادث ناگوار شوند. لذا باید قالب بتن قبل از بتن ریزی توسط دستگاه نظارت، بازدید و نسبت به استحکام آن اطمینان حاصل شود تا در موقع بتن ریزی، قالب فرو نریزد‌. در مو‌قع برداشتن قالب بتن باید احتیاط‌های لازم به منظور حفاظت کارگران از خطر احتمالی سقوط بتن یا قالب صورت گیرد.

‌ایمنی در آرماتوربندی

محموله‌های میلگرد که توسط بارکش‌های کفی و یا دیگر وسایل حمل و نقل به محل کارگاه حمل می‌شوند. باید به نحوی تخلیه شوند که ضمن آسیب ندیدن میلگردها، به کارگران نیز صدمه‌ای واردنشود.

هنگام بریدن و خم کردن میلگردها استفاده از میز آرماتوربندی و خم نشدن آرماتوربند روی زمین، باعث کاهش فشارهای وارد به کمر می‌شود. هنگام آرماتوربندی فشار وارد بر دست‌ها و کمر نسبتاً زیاد بوده و در این کار احتمال صدمات ناشی از لغزیدن، سقوط از بلندی، و نظایر آن وجود دارد. لذا برای کاستن صدمات ناشی از حوادث، رعایت موارد زیر مفید خواهد بود.

• ‌استفاده از وسایل حفاظتی فردی برای کار در بلندی، جوشکاری و برشکاری ضروری است.
• ‌هنگام راه رفتن بر روی قالب‌های آغشته به روغن، نباید از کفش‌های با کف لغزنده ‌یا چرمی استفاده شود.
• ‌در صورتی که تردد کارگران از روی شبکه میلگرد ضروری باشد، باید با قرار دادن تعدادی تخته یا صفحه فولادی شطرنجی روی میلگردها گذرگاهی به وجود آورد تا احتمال لغزیدن و سقوط کارگران کاهش یابد و ضمناً شبکه آرماتور نیز آسیب نبیند.
• ‌میلگردهای انتظار و امثال آن که از بتن بیرون زده‌اند، در صورت سقوط کارگران بخصوص از بلندی، می‌توانند موجب صدمات بسیار شدید شوند. به همین دلیل پوشاندن آنها با تخته‌ یا وسیله مناسب دیگر ضروری است.

ایمنی در کارهای متفرقه بتن ریزی

کارگرانی که به طور مداوم با سیمان کار می‌کنند، باید به ماسک حفاظتی و دستکش مجهز باشند. افرادی که در اندود و چکشی کردن بتن کار می‌کنند، باید به عینک، دستکش لاستیکی، زانوبند و ماسک حفاظتی مجهز شده باشند. در کارهای بتنی که لازم است با اسید کار شود، باید به کارگران در مورد خطرات اسید هشدار داده شود و وسایل حفاظتی مناسب در اختیار آنان قرار گیرد.

ایمنی در برپا کردن اسکلت فلزی

برای بالا بردن تیرآهن‌ها باید از کابل یا طناب‌های محکم استفاده شود، برای جلوگیری از خمش بیش از حد کابل، باید چوب یا وسیله دیگری بین تیر و کابل قرار داده شود. نباید از زنجیر برای بالا بردن تیرآهن استفاده شود. در موقع نصب ستون‌ها، تیرها و به طور کلی قطعات فلزی قبل از جدا کردن نگهدارنده قطعات، باید حداقل نصف تعداد پیچ و مهره‌ها بسته شده‌ یا جوشکاری لازم انجام شده باشد. قبل از نصب یک تیر روی تیرآهن دیگر، باید تیر زیرین صد درصد پیچ و مهره یا جوشکاری شده باشد.

خرپا هنگام نصب باید به وسیله نگهدارنده روی پایه قرار گیرد و پس از نصب مهارهای لازم و اطمینان از پایدار بودن آن از نگهدارنده جدا شود. هنگام بارندگی شدید، وزش بادهای سخت و یخبندان، باید از نصب و برپا کردن اسکلت فلزی خودداری شود.

در نصب قطعات فلزی همواره خطرات جانی وجود دارد، از این رو باید تمامی نکات ایمنی رعایت شوند. در نصب مقدماتی به کمک پیچ و مهره‌ یا جوش غیر از مواردی که بادبندهای کافی به طور دائم در اسکلت تعبیه شده، باید از مهارها و بادبندهای موقت و مستحکم، تا زمانی که ایمنی ایجاب می‌کند. برای مقابله با تنش‌ها‌ی نصب، مانور کارگران و نهایتاً جلوگیری از سقوط قطعات فلزی، استفاده شود.

جوشکاری

کابل‌های دستگاه جوشکاری الکتریکی، باید دارای روپوش عایق و مطمئن و بدون زدگی باشند. جوشکاری الکتریکی با استفاده از داربست‌های آویزان، که با کابل نگهداری می‌شوند، مجاز نیست. برای جلوگیری از ناراحتی‌های ناشی از اشعه برای سایر افراد، باید جوشکاری در مکانی محفوظ انجام گیرد.

هنگام جوشکاری با قوس الکتریکی، نه تنها نور زیاد چشم را ناراحت می‌کند، بلکه اشعه نامرئی، ماورای بنفش و مادون قرمز که از قوس الکتریکی ساطع می‌شوند، برای چشم و پوست خطرناک هستند. لذا نباید به طور مستقیم از فاصله کمتر از ۱۵ متر به شعله نگاه کرد. هنگام جوشکاری باید از ماسک جوشکاری که دارای شیشه‌های مخصوص محافظ چشم است استفاده شود، تیرگی شیشه‌های ماسک بسته به شدت جریان‌های مختلف متفاوت است.

دستورالعمل‌های ایمنی و حفاظتی ضمن کار تخریب

کارهای مقدماتی تخریب‌

قبل از شروع تخریب باید برنامه ریزی کامل برای انجام کار صورت گیرد. دستگاه نظارت باید از روش تخریب مطلع باشد. قبل از شروع کار تخریب موارد زیر باید رعایت شوند.

• با اطلاع و همکاری مؤسسات مربوط جریان برق، گاز، آب و سرویس‌های مشابه در ساختمان مورد تخریب قطع شود. همچنین باید ساکنین ساختمان‌های مجاور از زمان قطع تأسیسات و زمان تخریب مطلع باشند.
• برقراری مجدد و موقت سرویس‌ها باید با موافقت مؤسسات مربوط و رعایت اصول ایمنی باشد. به علاوه توجه به نکات زیر قبل از تخریب الزامی است.
• برنامه ریزی برای حفظ یا خارج کردن مواد قابل اشتعال و گازهایی که احتمالاً نگهداری و انبار شده باشند.
• برنامه ریزی برای دفع مواد‌ی مانند گازهای سمی که ممکن است سلامتی افراد را دچار مخاطره سازند.
• انتخاب محلی که باید ضایعات تخریب در آن انبار شود.
• آماده کردن سرویس‌های لازم و قابل دسترسی برای افراد مجری طرح
• برنامه ریزی و اقدام برای حفظ ایمنی کارکنان و عابرین از طریق گذاشتن حفاظ و حصار بین محل تخریب و محیط خارج
• آماده کردن وسایل و ماشین آلات متناسب با روش تخریب و محل مورد تخریب، همراه با وسایل حفاظتی مناسب با نوع کار
• در ساختمانهای آسیب دیده در اثر سیل، آتش سوزی، زلزله و نظایر آن، باید قبل از تخریب به منظور جلوگیری از ریزش و خرابی ناگهانی، مهار و شمع بندی کافی در قسمت‌های لازم صورت پذیرد.
• قبل از تخریب هر ساختمان پیاده‌روها و معابر عمومی مجاور آن محدود، مسدود‌ یا طوری محافظت شوند که به کسی صدمه وارد نشود. در صورتی که از نرده استفاده می‌شود، این نرده‌ها باید ایستایی کافی داشته و ارتفاع آنها از ۲ متر کمتر نباشد.

‌عملیات تخریب

برای شروع عملیات تخریب لازم است دستورالعمل‌ها و روش اجرا د ر سطوح مختلف برای افراد تشریح شود. سپس چنانچه عملیات به طریق انفجاری یا کشیدن با کابل انجام می‌گیرد، باید همه ابزار، ماشین آلات و تجهیزات کنترل شود. تخریب به طریق انفجاری، کشیدن با کابل‌ یا استفاده از روش‌های ماشینی، مستلزم رعایت دستورالعمل‌های خاصی است. در ساختمان‌های خاص نظیر کارخانه‌ها، بیمارستان‌ها، دودکش‌ها، منابع آب، نفت و دیگر اماکنی که دارای تأسیسات ویژه‌ای هستند، باید قسمت‌های مختلف ساختمان توسط افراد ذی صلاح مورد بازدید قرارگرفته و تجهیزات لازم برای تخریب و مقابله با خطرات ناشی از آن فراهم شود.

در عملیات تخریب صرف نظر از اینکه چه روشی برای تخریب انتخاب شده باشد، رعایت نکات زیر ضروری است.

• از آنجا که تخریب غالباً در مجاورت معابر صورت می‌گیرد و این مناطق محل عبور مردم و بچه‌ها هستند، باید از نرده یا تورهای حفاظتی که ارتفاعشان کمتر از ۲ متر نباشد، استفاده شود.
• راه‌های ورودی کارگران در خارج از ساعات کار، باید مسدود شود. به علاوه در خارج از ساعات کار، باید نردبان‌ها برداشته و در جای مناسب گذاشته شوند.
• جایی که محل ریزش ضایعات است، نباید به عنوان راه اصلی مورد استفاده واقع شود.
• هنگام تخریب باید دقت شود تا احیاناً چیزی از وسایل الکتریکی و یا تأسیسات دفن نشود.
• برای تأمین برق کارگاه به صورت موقت، باید از ولتاژ کم استفاده شود و همراه آن سیستم اتصال زمین برای ایمنی بیشتر به کار رود. برق را می‌توان از طریق ژنراتور و یا منبع اصلی به دست آورد.
• در جایی که احتمال وجود سرب مطرح است مانند رنگ‌های حاوی سرب و یا لوله‌های فاضلاب وغیره، باید هنگام کار دقت کافی به عمل آید. برای افرادی که کار تخریب را به عهده دارند، باید لباس‌های محافظ، رسپیراتور، تهویه محلی و تجهیزات پزشکی برای مقابله با خطرات احتمالی مهیا باشد.
• جایی که روش‌های مکانیکی برای تخریب به کار می‌رود، باید مرا‌قبت شود که قسمت‌های باقیمانده حاصل از تخریب در وضع پایداری باشند، اگر لازم باشد باید پایه‌های اطمینان به طور موقت نصب شوند.
• قسمت‌هایی از سازه که در پایداری سازه ایفای نقش می‌کنند، باید به طور حساب شده تخریب شوند. در غیر این صورت به طور پیش رونده عمل می‌کند و خرابی اسفناکی به دنبال خواهد داشت.
• ضایعات باید طور‌ی انبار شوند که در کف‌ها اضافه بار ایجاد نشود و از اعمال فشار افقی به دیوارها نیز پرهیز شود. حتی الامکان باید مصالح حاصل از تخریب در سطح زمین ریخته شود.
• هنگام تخریب باید بار مرده ساختمان کاهش یابد و به طور سیستماتیک حذف شود. پوشش‌ها، کف‌ها و دیوارها باید قبل از شروع تخریب قاب‌های ساختمان، حذف شوند.
• راه‌های موقتی که برای عبور افراد و وسایل نقلیه در نظر گرفته می‌شود، باید با استفاده از علائم ویژه و روشنایی کافی از ایمنی لازم برخوردار باشد. به علاوه باید با استفاده از نرده‌های محافظتی یا محافظ مناسب دیگر از ریختن ضایعات و نخاله‌ها جلوگیری به عمل آید.
• شیشه‌های موجود در ساختمان باید قبل از تخریب از قاب خود جدا و در جای مناسبی انبار شوند، مصالح مفیدی که از تخریب حاصل می‌شود، باید به طور مرتب تفکیک و جدا از یکدیگر چیده شوند. درها و پنجره‌های فلزی‌ یا چوبی نیز باید با دقت از جای خود خارج و انبار شوند.
• تضعیف سازه برای تخریب اصولاً عمل از پیش برنامه ریزی شده‌ای است که باید آثار احتمالی آن روی سازه مورد تجزیه و تحلیل واقع شده باشد تا بدین وسیله اطمینان حاصل شود که اعضا و قطعات باقیمانده، استحکام لازم برای مقابله با باد و یا بارهای ضربه‌ای را تا زمان واژگون شدن داشته باشند. برش و تضعیف اعضای سازه، باید از قسمتهای حساب شده ای شروع شود.

مقررات متفرقه

• دستگاه‌های الکتریکی که در کارگاه‌های نجاری به کار می‌رود، باید دارای حفاظ‌های ایمنی لازم باشند.
• بالا بردن آسفالت یا قیر داغ به وسیله کارگر و نردبان، ممنوع است.
• کارگران را نباید به بالا بردن و پایین آوردن بار و ابزار حجیم یا سنگین به وسیله نردبان وادار کرد.
• لوازم و ماشین آلات الکتریکی که در هوای آزاد و در معرض رطوبت هستند، باید به سیم اتصال به زمین مجهز باشند.
• کفش کارگرانی که در انبار مواد منفجره کار می‌کنند، نباید دارای میخ باشد.

همچنین برای دریافت آیین نامه ها ومقررا آمره وزارت تعاون کار و رفاه امور اجتماعی و مبحث 12 مقررات ملی ساختمان می توان به لینک زیر مراجعه نمود:

آیین نامه های اداره کار

مبحث 12 مقررات ملی ساختمان

منابع:

https://crtosh.mcls.gov.ir

http://www.omransoft.ir

isna.ir